بزرگداشت خبرنگار در زیست بوم دانایی

به نام واژه، که پیش از آن‌که بر زبان آید، در جان می‌تپد و پیش از آن‌که بر صفحه بنشیند، بر ضمیر جاریست؛

و به نام قلم، که پیش از آن‌که ابزار باشد، امانت است؛

 و به نام راوی، که نه صرفاً ناقلِ خبر، که نگارنده‌ی حقیقت در آیینه‌ی زمان است.

در آغاز هر تمدنی، پیش از آنکه سنگی بر سنگ نهاده شود، پیش از آنکه پرچمی برافراشته گردد، صدایی برخاسته است؛ صدایی که دیده را به دیدن وا داشته و شنیده را به فهم بدل کرده است، و آن صدا، صدای راویانِ نخستین بوده است؛ راویانی که نام‌شان را در تاریخ، «خبرنگار» ننوشته اند، اما کارشان، کار خبرنگاران امروز، همانا واکاوی حقیقت، پاسداری از حافظه، و بنای گفت‌وگوست.

در زمانه‌ای که جهان دیگر به‌واسطه‌ی مرزها تعریف نمی‌شود، بلکه به‌واسطه‌ی معناها هویت میابد؛ در عصری که داده‌، انبوه است اما تحلیل در نقصان؛ و فاصله‌ی میان یک واژه و یک فاجعه، تنها یک تفسیر است، خبرنگار نه «ناظر بیرونیِ» واقعیت، بلکه «سازه‌گر درونی» ادراک جمعیست.

آنجا که مرز واقعیت و روایت، در مهِ گمان فرو می‌رود، آنجا که تصویرها، جای معنا را می‌گیرند و حقیقت، در هیاهوی تفسیرهای ناپیدا، کم‌فروغ می‌شود، تنها خبرنگار است که چراغی روشن، بر پرده تاریک میتاباند.  

او چراغی در زمانه‌ی غبارآلودگی، فانوسی در طوفانِ تردید و صداییست که نمی‌خواهد بر دیگران غلبه کند، بلکه می‌کوشد تا حقیقت را از زیر خاکستر روایت‌های ساختگی، برون آورد.

آنکه در نبض در جامعه میزند و در رگ‌های افکار عمومی جاری‌ و در شریان دانایی زنده و ساریست و هستی اجتماعی را زنده نگاه می‌دارد، جز خبرنگار نیست. اگرچه امروز او را را خبرنگار نامیده‌اند، اما فرهنگ، با نام دیگری چون «حافظِ روشنایی» از این نام آوران یاد میکند. 

در جهان متکثر امروز،چشم جامعه به این سنگربانان داناییست، نه برای آن‌که «چه شد؟» را گزارش کنند، بلکه برای آن‌که «چگونه فهمیده شود؟» را تببین نمایند.

امروز؛ جهان خبر نگار را  نه در حاشیه ساختارها، که در متن حکمرانی دانایی پذیرفته است. آنجا که مشارکت، از راه آگاهی ممکن می‌شود و مشروعیت، بر شانه‌های شفافیت استوار است، او را  پُل اعتماد جوامع، پُل میان جامعه و سیاست، پُل میان واژه و معنا میشناسند.

در ادبیات توسعه پایدار، خبرنگار تجلّیِ زنده‌ ای از هدف صلح، عدالت، و نهادهای پاسخ‌گوییست و در زبان یونسکو، او تسهیل‌گر گفت‌وگو، ضامن تنوع دیدگاه‌ها و نگهبان جریان مقدس تبیین است؛ که نه تنها حق مردم، که میراث بشریست. 

زیرا که باور اینست که او به جامعه قدرت بازتاب ، به حاکمیت قدرت تفسیر و به تاریخ، قدرت بازسازی میبخشد.

در فرهنگ ما، در حکمت ایرانی ،خبر، فقط اطلاع نیست؛ ادراک است و واژه، صرفاً ترکیب حروف نیست؛ که سرنوشت است.

ما بر این باوریم که خبر، خاک نیست؛ آب است، جریان دارد، نفوذ می‌کند، می‌رویاند همچون کشاورزی خردمند، در زمین ذهن‌ها، بذر دانایی می‌کارد و چونان معبری نورانی، میان داده و درک، میان جامعه و نهاد، میان روایت و واقعیت، پلی زنده و پوینده می‌سازد. و تو ای خبرنگار، آن آبیارِ ذهن‌های بیداری، که نه در هیاهوی تبلیغات، بلکه در سکوتِ تأمل، در صبوریِ حقیقت شکوفایی، در قامت حافظه‌ای زنده مانده ای‌؛ نه فقط برای ملت، که برای جهان؛ برای نسلی که می‌شنود، می‌بیند، و قضاوت می‌کند، زیرا  سلم گفتارت در تاریخ به امانت سپرده میشود تا نسل آینده از دانستن آنچه باید بداند، محروم نگردد.

امروز، بیش از هر زمان، جهان به روایت‌های اصیل، آگاهانه، و اخلاق‌محور نیاز دارد.خبرنگار، اگر آراسته به خرد، آزادگی و بصیرت باشد، می‌تواند صدای وجدان جهانی و ضامن امنیت فرهنگی، همبستگی ملی، و اعتماد عمومی گردد. 

ما در مرکز میراث ناملموس تهران دستِ همیاری به قلم شریف و کلام زلالتان می‌سپاریم، و این روز را نه تنها به شما راویان صالح ، که به ساحت خرد، به دانایی، و به کرامت، تبریک می‌گوییم. در پایان بر خود تکلیف میدانم، از اهتمام و تلاشهای ارزنده شما سرمایه های بی بدیل در آگاهی افزاییُ و ترویج و حمایت از انتقال بین نسلی نمودهای میراث زنده ی بشری از اعماق جان تقدیر نمایم و  ساحت شما پرچمداران حافظه زیستمان بشری را به ژرفای تاریخ و هویت فرهنگی «ایران عزیزمان» این سرزمین ریشه ها، گرامی بدارم زیرا که باور دارم  میراث فرهنگی ناملموس، نفَس دوم حیاتِ جوامع است و خبرنگار، آن پیام‌آورِ بیدار است که این نفَس را از سینه‌ی تاریخ در جانِ آیندگان می‌دمد. پس صدای میراث ناملموس باشید؛ صدایی روشن، ریشه‌دار، و رسالت‌مند که هر واژه‌تان، پلی‌ست میان حافظه و هویت، و هر گزارش‌تان، آینه‌ای‌ست از آیین‌های پنهان، و آوازهای فراموش‌شده و خردِ مردمی که در تعامل با طبیعت با تکریم و تعهد به انتقال منابع سرزمینی به آیندگان زیسته اند، زیرا که در پرتو قلم شماست که فرهنگ زنده می‌ماند و در سایه‌ی روایت شماست که جهان، گامی به صلح، گفت‌وگو، و توسعه‌ای پایدار نزدیک‌تر می‌شود.»

باشد که واژه‌هایتان هماره از جوهر خرد سیراب شود،

و قلمتان در مسیر عدالت، شکوفاتر از همیشه بدرخشد.

                       آتوسا مومنی

 رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث

    فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی

                      تحت نظارت یونسکو

   به مناسبت روز خبرنگار | ۱۷ مرداد ۱۴۰۴

انتهای پیام/